77 năm về trước, trong những ngày tháng Tám sục sôi cách mạng, trước sự chuyển biến mau lẹ của tình hình trong nước và thế giới có lợi cho cách mạng Việt Nam. Đứng trước thời cơ ngàn năm có một để giành chính quyền, Uỷ ban khởi nghĩa toàn quốc ra Quân lệnh số 1 ngày 13/8/1945 hạ lệnh tổng khởi nghĩa; Đảng quyết định triệu tập Đại hội quốc dân ngày 16.8.1945 tại Tân Trào quyết định phát động toàn dân giành chính quyền từ tay phát xít Nhật trước khi quân đồng minh vào Đông Dương. Sáng ngày 17 tháng 8 năm 1945: Uỷ ban Giải phóng dân tộc ra đời, sau đó Bác Hồ Chủ tịch Uỷ ban Giải phóng dân tộc ra lời kêu gọi nhân dân Tổng khởi nghĩa:

“… Hỡi đồng bào yêu quý!

Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy, đem sức ta mà tự giải phóng cho ta.

Tiến lên! Tiến lên! Dưới lá cờ Việt Minh, đồng bào hãy dũng cảm tiến lên!”.

Nghe theo tiếng gọi của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, 25 triệu đồng bào trong cả nước nhất tề đứng dậy tiến hành các cuộc biểu tình, mít tinh, vũ trang thị uy chiếm công sở, cơ quan của địch, xoá bỏ hệ thống cai trị của chế độ cũ, khởi nghĩa giành chính quyền cách mạng. Ngày 19/8/1945 Hà Nội vùng lên giành chính quyền thắng lợi đã cổ vũ mạnh mẽ nhân dân cả nước khẩn trương tiến hành khởi nghĩa, ngày 23/8 giành chính quyền ở Huế, ngày 25/8 giành chính quyền ở Sài Gòn, cuộc Tổng khởi nghĩa cả nước giành thắng lợi.

Ngày 2-9-1945 tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, thay mặt Chính phủ Lâm thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trịnh trọng đọc bản Tuyên ngôn độc lập tuyên bố với quốc dân đồng bào và toàn thể thế giới: Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà ra đời, Tuyên ngôn độc lập khẳng định: “ …Tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do…”. “…Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập và sự thật đã trở thành một nước tự do và độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập ấy…”. Bản Tuyên ngôn độc lập là bản anh hùng ca của dân tộc Việt Nam, là sự kết tinh truyền thống lịch sử bất khuất, kiên cường của dân tộc trong suốt mấy nghìn năm lịch sử.

Cách mạng tháng Tám thắng lợi là bước nhảy vọt lịch sử vĩ đại đánh dấu một cuộc biến đổi cực kỳ to lớn trong tiến trình lịch sử của dân tộc Việt Nam. Nó đập tan sự thống trị của thực dân, lật đổ chế độ phong kiến tồn tại mấy nghìn năm. Với thắng lợi của cách mạng tháng Tám, nhà nước công- nông đầu tiên ở Đông Nam Á được thành lập, dân tộc Việt Nam bước vào một kỷ nguyên mới – kỷ nguyên độc lập tự do và chủ nghĩa xã hội. Cách mạng tháng Tám năm 1945 là biểu tượng tuyệt vời của sức mạnh Việt Nam, của tinh thần, ý trí, bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam; đó là kết tinh truyền thống đấu tranh kiên cường, bất khuất của dân tộc ta. Thắng lợi vĩ đại của cuộc cách mạng tháng Tám là thắng lợi của tinh thần yêu nước và sức mạnh đại đoàn kết của toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng. Đó là sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin vào hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam, là sự nhạy bén của Đảng nắm bắt thời cơ, lãnh đạo nhân dân cả nước nhất tề đứng lên tổng khởi nghĩa giành chính quyền.

Tinh thần cách mạng tháng Tám quật khởi luôn là mạch nguồn bất tận, thấm sâu vào ý chí, tình cảm mọi người dân Việt Nam, đoàn kết chung quanh Đảng, vượt qua bao thử thách, hy sinh, giành thắng lợi to lớn: Đấu tranh chống thù trong, giặc ngoài, chiến thắng giặc đói, giặc dốt, bảo vệ chính quyền non trẻ; trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” và hoàn thành thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước tạo nên bản anh hùng ca bất hủ của thời đại Hồ Chí Minh. 36 năm tiến hành công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo (1986-2022), bằng ý chí, trí tuệ Việt Nam, nhân dân ta đã làm nên những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, đưa đất nước vững bước tiến vào thời kỳ mới, thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.

Những ngày tháng Tám mùa thu lịch sử 77 năm về trước, nhân dân huyện Hải Hậu đã cùng nhân dân cả nước vùng lên giành chính quyền thắng lợi. Tối 20-8-1945, sau khi trực tiếp chỉ đạo việc giành chính quyền huyện Trực Ninh, Ban cán sự tỉnh triệu tập đồng chí Nguyễn Thiết Giáp về họp bàn mở rộng khởi nghĩa và quyết định: "Cấp tốc huy động lực lượng cách mạng chiếm huyện Nam Trực, Nghĩa Hưng, Hải Hậu".

Ngày 21-8-1945, đồng chí Nguyễn Thiết Giáp họp tại Trực Ninh trở về, tiến hành ngay việc tập hợp quần chúng giành chính quyền huyện. Trong khi đó đồng chí Đặng Xuân Thiều và đồng chí Nguyễn Trường Thuý ở chợ Cồn được tin các nơi đã khởi nghĩa, mặc dù chưa nhận được lệnh của Ban cán sự, vẫn chủ động tập hợp lực lượng cách mạng và quần chúng chiếm đồn Đoan ở Văn Lý, tịch thu toàn bộ tài sản và sổ sách, sau đó tổ chức mít tinh quần chúng ở chợ Cồn, đồng thời một bộ phận đi xe tay do đồng chí Nguyễn Trường Thuý chỉ huy lên chiếm Phủ lỵ.

 Khoảng 10 giờ lực lượng của ta bất ngờ đột nhập vào phủ. Bọn nha lại, binh lính tinh thần hoang mang suy sụp cực độ không chống cự, dâng ấn tín đầu hàng. Ta tịch thu toàn bộ vũ khí, giật cờ quẻ ly của chính quyền bù nhìn, kéo cờ đỏ sao vàng lên cột cờ, nổ súng chào, điểm giờ cáo chung của chế độ thực dân phong kiến ở Hải Hậu.

Lực lượng do đồng chí Nguyễn Thiết Giáp tổ chức tiến đến phủ lỵ thì việc chiếm phủ đã xong, hai bộ phận phối hợp lập chính quyền cách mạng lâm thời huyện Hải Hậu, do đồng chí Đặng Xuân Thiều làm Chủ tịch. Cách mạng thành công, chính quyền phủ Hải Hậu về tay nhân dân trong niềm hân hoan sung sướng của mọi người. Sáng 23-8-1945 Phủ bộ Việt Minh Hải Hậu tổ chức mít tinh trọng thể tại sân vận động, tuyên bố xoá bỏ chính quyền thực dân phong kiến, thành lập chính quyền cách mạng. Chi bộ Đảng đầu tiên được xây dựng gồm 5 đảng viên do đồng chí Nguyễn Thiết Giáp làm Bí thư. Đây là mốc son lịch sử đánh dấu sự trưởng thành của phong trào cách mạng huyện nhà.

Có được những thành quả đó, trước hết đó là thành quả của khối đại đoàn kết của quần chúng nhân dân lao động Hải Hậu, đã biết phát huy truyền thống văn hóa-anh hùng và truyền thống cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhạy bén sáng tạo trong hành động cách mạng, biết nắm bắt thời cơ, tổ chức lực lượng phát động quần chúng giành chính quyền trong toàn huyện.

77 năm qua, kể từ cách mạng tháng Tám năm 1945 đến nay, Đảng bộ và nhân dân Hải Hậu đã sát cánh cùng nhân dân cả nước chiến đấu bảo vệ Tổ quốc, xây dựng CNXH; đóng góp công lao của mình vào sự nghiệp cách mạng vẻ vang của dân tộc Việt Nam. Trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, hàng vạn thanh niên Hải Hậu đã tình nguyện tham gia chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Trong cuộc chiến đấu đầy gian khổ ác liệt ấy, biết bao người con yêu quý của quê hương đã dũng cảm chiến đấu và hy sinh anh dũng – đó là những tấm gương sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam.

          Vinh dự tự hào quân, dân Hải Hậu 4 lần được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu: Anh hùng lao động, Anh hùng lực lượng vũ trang, Huân chương Độc lập hạng Nhất, Nhì, Ba, 43 năm liên tục là điển hình văn hoá thông tin cấp huyện của cả nước.

Thực hiện công cuộc đổi mới, trong 36 năm qua, đặc biệt trong những năm gần đây; Đảng bộ, chính quyền và nhân dân trong huyện đã vượt qua mọi khó khăn thử thách, phát huy sức mạnh tổng hợp, đưa kinh tế – văn hoá – xã hội của Hải Hậu thực sự khởi sắc và đạt được nhiều kết quả đáng phấn khởi. Kinh tế huyện nhà phát triển nhanh bền vững. Đã huy động được nhiều nguồn lực đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng với nhiều công trình lớn, trọng điểm có ý nghĩa chiến lược lâu dài, tập xây xây dựng Nông thôn mới kiểu mẫu tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế-xã hội. Sự nghiệp văn hoá, y tế, giáo dục tiếp tục phát triển toàn diện; đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân không ngừng được cải thiện. Bộ mặt nông thôn có nhiều đổi mới. An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững. Năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các tổ chức đảng; hiệu lực quản lý, điều hành của bộ máy chính quyền các cấp được nâng lên một bước. Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị-xã hội hoạt động có hiệu quả. Giữ vững Đảng bộ trong sạch, vững mạnh, chính quyền vững mạnh, các đoàn thể là đơn vị tiên tiến xuất sắc của tỉnh.

Kỷ niệm 77 năm cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2-9, là dịp toàn Đảng, toàn quân, toàn dân Hải Hậu ôn lại truyền thống hào hùng của dân tộc, trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập và xây dựng đất nước, dưới sự lãnh đạo sáng suốt tài tình của Đảng đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tự hào về đất nước, về Đảng quang vinh, về Bác Hồ vĩ đại; mỗi cán bộ, đảng viên, mỗi tổ chức Đảng từ huyện đến cơ sở, các cấp chính quyền và mỗi người dân Hải Hậu càng thấy rõ hơn bao giờ hết trách nhiệm to lớn và vinh quang là xây dựng huyện Hải Hậu điểm sáng huyện Văn hóa-Anh hùng- Nông thôn mới kiểu mẫu ngày thêm giàu đẹp, văn minh.

          Huệ Quang